شیخ ابوالحسن خرقانی

شیخ ابوالحسن خرقانی یکی از بزرگترین اساتید صوفیان است که متاسفانه جز در محافل تصوف و عرفان کمتر شناخته شده است. وی در تاریخ ۳۵۲ هجری قمری  (۹۶۳ میلادی) در دهکده خرقان از محال کوهستانی بسطام در استان کنونی سمنان ایران، بخشی از خراسان بزرگ دیده بر جهان گشود و در تاریخ ۴۲۵ هجری قمری (۱۰۳۳ میلادی) دیده از جهان فرو بست. وی از پیروان فلسفه اشراق که بر پایه نور است بوده، از علاقه مندان جدی حکمت خسروانی، فرهنگ عرفان باستانی ایران زمین بوده است

خرقانی اخلاص و احساس عمیقی به بایزید بسطامی داشته او را مرشد و مراد خود میشناخته، و مانند ابوسعید ابوالخیر از شیخ بزرگ صوفیان عبدالکریم قصاب آملی خرقه درویشی گرفته است

فریدالدین عطار شاعر و عارف بزرگ در کتاب " تذکرة الاولیا " خود بطور مفصل از شخصیت فوقالعاده و معنویت برجسته وی سخن گفته او را سلطان السلاطین  مشایخ و یا شاه شاهان پیروان طریقت خوانده است. خرقانی استاد خواجه عبدالله انصاری  صوفی و شاعر معروف بوده است و بزرگانی از دانشمندان و عرفا چون ابن سینا، ابوسعید ابوالخیر، ناصر خسرو، و از فرمانروایان سلطان محمود غزنوی در خراسان به ملاقات وی رفته اند

گویند سلطان محمود غزنوی که عازم ملاقات با خرقانی بود برای وی پیغامی همراه با نقل سوره ای از قران که میگوید "از خداوند اطاعت کنید، از پیغمبر او پیروی کنید، و به فرمان روایان خود توجه کنید" فرستاد. شیخ به پیغام آورنده میگوید: به سلطان خود بگو که ابوالحسن چنان در عشق پروردگار غرق است که شرمنده پیغمبر او شده است، حال در مورد فرمان روایان خود چه تواند گفت
 
تنها نسخه از کتاب " نورالعلوم" که به نظر میرسد بعد از مرگ خرقانی توسط شاگردان و پیروان وی نوشته شده باشد و حاوی داستانهای جالبی از زندگانی پر بار این بزرگ مرد راه طریقت است در حال حاظر در موزه بریتانیا نگهداری میشود 
----------------------------------------------------- 
در اینجا لازم به نظر میرسد که به این نکته توجه شود که کلمه شیخ که قبل از نام بزرگان تصوف آمده است ترجمه کلمه "پیر" در زبان فارسی است. هنوز بسیاری از قطبهای صوفیان از واژه "پیر" که به معنای مقدس است استفاده می کنند. شادروان دکتر باستانی پاریزی استاد سابق تاریخ دانشگاه تهران، در زیرنویس صفحه ۴۳ کتاب ارزشمند خود "در تلاش آزادی" میگوید: کلمه "پیر" که در بسیاری از اماکن مقدس ایران (مثل پیر حمزه، پیرداوود، پیر علمدار...) و حتی در کتل پیر زن نیز به معنای زن مقدس باید باشد و نه پیر زن و مقصود فرشته ناهید بوده است 

-------------------------
​Sources:

• Anwar-un-Nabi. "Abul-Hassan-Kharaqani." Naqshbandi site.
• Wikipedia. Abu al-Hassan al-Kharaqani
• Photo: orientexpress online