خواجه نصیرالدین توسی یکی از بزرگترین دانشمندان قرن سیزدهم

خواجه نصیرالدین توسی یکی از بزرگترین دانشمندان قرن سیزدهم در تاریخ ۱۸ فوریه ۱۲۰۱ میلادی در توس واقع در خراسان، شمال شرقی
ایران چشم به جهان گشود و در ۱۲۷۴ میلادی در ۷۳ سالگی در بغداد چشم از جهان پوشید

وی ۱۶۵ جلد کتاب و رساله در رشته های اخلاق، تاریخ، علم قضا، منطق، ریاضیات، شعر و دانش بطور اخص (ساینس) به رشته تحریر در
​ آورده است

با آنکه خواجه نصیر در وحله اول با تجدید حیات فلسفه مشایی ابن سینا و فارابی کارهای فلسفی خود را آغاز کرد لیکن همزمان تحت تاثیر افکار و عقاید سهروردی در فلسفه اشراق قرار داشت. در ضمن از ابن سینا که پس از مرگ مورد حمله و انتقاد روحانیون و متعصبین مذهبی قرار گرفته بود به شدت دفاع کرده است. علاوه بر این، وی بعد از ملاقات با فریدالدین عطار در دستورالعملی فلسفه تصوف را بر طبق نظرات خود نوشت.
در میان دانشمندان بزرگی نظیر بطلمیوس و کوپرنیک، خواجه نصیر از برجسته ترین دانشمندان ستاره شناسی شناخته شده است.

خواجه نصیر به عنوان وزیر و مشاور دانش ستاره شناسی هلاکو خان نوه چنگیز خان و پادشاه سلسله مغول ایلخانان ایران موفق شد هلاکو خان را قانع و وادار به ساختن بزرگترین رصدخانه و مرکز تحقیقات ستاره شناسی در مراغه واقع در آذربایجان شرقی که در آن زمان مرکز علمی و پایتخت ایلخانان بود نمود. در همان دوران وی صحیح ترین جداول را درباره حرکات سیارات همراه با موقعیت هر یک از ستارگان برای پیشبینی در ستاره شناسی تدوین نمود. شاگرد مشهور او شمس الدین بخاری (بخارایی) استاد کیوپنداز، دانشمند بیزانس (روم شرقی) بود که وی نیز به نوبه خود معلم مانویل برینوس (۱۳۰۰ میلادی) ستاره شناس مشهور قسطنطنیه، پایتخت روم شرقی بوده است 

خواجه نصیر در ریاضیات رساله دانشمندانه "اثبات" فرضیه خطوط متوازی اقلیدس را به رشته تحریر در آورده است که اهمیت بسزایی در بوجود آمدن فرضیه هندسه (غیر اقلیدسی) داشته است. علاوه بر این خواجه نصیر مثلثات را به عنوان رشته ای مستقل از ستاره شناسی به کار گرفته است که این عمل مشابه با بر داشت آن فرضیه توسط یوهان مولر (گیومانتوس) ریاضی دان مشهور آلمانی در اروپای قرن پانزدهم بوده است

رشته تالیفات مهم خواجه نصیر در ستاره شناسی به نام "التذکیرفی علم ال هیا" که در آن نظزات بطلمیوس را اصلاح و به روز کرده است، تاثیر فوقالعاده ای در شناسایی دانش ستاره شناسی در دنیای اسلامی قرون وسطی و دانشنمندان اروپایی آغاز رنسانس از جمله کوپرنیک داشته است
در حال حاظر یکی از سیارات کره ماه و همچنین ستاره ۱۰۲۶۹ به یاد بود وی خواجه نصیر و توسی خوانده شده اند.