زنان تاثیرگذارایرانی: ایران دخت تیمورتاش

ایران دخت تیمورتاش دختر عبدالحسین تیمورتاش (سردار معظم خراسانی) سیاستمدار و وزیر دربار رضا شاه، در سال ۱۲۹۵ خورشیدی (۱۹۱۴ میلادی) دیده بر جهان گشود. وی یکی از فعال ترین بانوان پیشاهنگ آزادی و برابری زنان ایران بوده است. و اولین زنی است که بدون حجاب در محیط بسته ایران در سال ۱۹۳۰، چند سال قبل از اجرای فرمان رضا شاه مبنی بر کشف حجاب در جشن فارغ التحصیلی خود حاضر شده است

وی کودکی و نوجوانی را در خانواده ای پیشرو و روشنفکر گذرانده، پس از پایان دوران دبیرستان و پشت سر گذاردن دوران سختی از زندگانی در تبعید، برای ادامه تحصیلات به فرانسه رفته موفق به اخذ دکترا در علوم فلسفی از دانشگاه سوربن گردیده است

پدر ایران دخت، عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار مقتدر رضا شاه فارغ التحصیل از آکادمی نظامی سن پیترزبورگ روسیه تزاری، به زبانهای فارسی، روسی، آلمانی و فرانسوی تسلط داشته به زبانهای انگلیسی و ترکی به راحتی سخن می گفته، یکی از باهوش ترین و تحصیل کرده ترین شخصیت های دوران اولیه زمامداری و سلطنت رضا شاه بوده، در تجدید تشکیلات کشوری ایران و مدرنیزه کردن سیستم های اداری و قضایی کشور در آغاز سلطنت پهلوی اول همراه با داور، شخصیت مهم دیگر آن دوران، نقش عمده ای داشته است. وی با تجربیات و اطلاعات عمیقی که از اوضاع و قوانین بین المللی در طی اقامت های متعدد در خارج از ایران، و آشنایی با بالاترین مقامات سیاسی و قضایی اروپا کسب کرده بود، پس از لغو قرارداد نفت دارسی (نفت ایران و انگلیس) توسط رضا شاه در سال ۱۹۳۴ به عنوان نماینده شخصی شاه و دولت در مذاکرات، با جدیت و مهارت چشمگیری برای اخذ بهترین شرایط، حدود سه سال موجبات نا خشنودی و خشم مقامات انگلیسی را فراهم کرده بود. و علاوه بر آن تمام مدت تیمورتاش به عنوان مهمترین شخصیت بعد از رضا شاه دشمنان زیادی برای او به وجود آورده بود. تا آنکه با پرونده سازی که بر علیه او شد (به باور بسیاری عمدتا در نتیجه خشم انگلیس ها از او در مذارکات قرارداد نفت) به جاسوسی برای شوروی و خیانت متهم گردید و پرونده بطوری با مهارت تنظیم شده بود که رضا شاه را با تمام علاقه ای که به او داشت، قانع کرد که اتهامات صحیح است، در نتیجه مغضوب رضا شاه شده در زندان به قتل رسید. و خانواده او به تبعید محکوم شدند

بعد از وقایع شهریور ۱۳۲۰، اشغال ایران، و استعفای رضا شاه که منجر به پایان دوران تبعید خانواده تیمورتاش شد، ایران دخت که جسارت و فراست را به طور کامل از پدر به ارث برده بود، برای خونخواهی پدر کمر همت بسته اقدام به انتشار روزنامه ای با مقالات تند درباره رضا شاه نمود و برای یافتن پزشک احمدی دکتر زندان و قاتل پدرش که به عراق گریخته بود به عراق رفت و در آنجا ماند تا پزشک احمدی را یافته موفق به انتقال او به ایران، محاکمه و اعدام او شد

ایران دخت با تمام تلاش محمد رضا شاه برای دلجویی از خانواده تیمورتاش و با وجود آنکه او در ۱۳۵۵ به سمت وابسته فرهنگی و مطبوعات سفارت ایران در فرانسه منصوب گردید، بر خلاف برادرانش هرگز به دربار نزدیک نشد.
ایران دخت که علاوه بر مشخصات جالبی که داشته است از شعرای معروف بجنورد بود، در پایه گذاری و ایجاد دانشگاه مشهد نیز نقش عمده ای داشته است

ایراندخت سرانجام در سال  ۱۳۷۰ خورشیدی در فرانسه چشم از جهان فرو بست 

---------------------------------------------
​با استفاده از آثار زیر: 
Sources:
* "Iran Teymourtash" Wikipedia CC SA BY 3.0 (English and Farsi versions)
* "Abdolhossein Teymourtash" Wikipedia CC SA BY 3.0; Photo: Iran Teymourtash

​